Duitsland een echt wijnland 

De historie van Duitse wijnen gaat al ruim twee duizend jaar terug in de tijd. Het waren destijds de Romeinen die aan de oevers van de Mosel wijngaarden aanplanten. Sinds die tijd heeft de Duitse wijnindustrie een hoop meegemaakt. Zo was Duitse wijn ooit de duurste wijn ter wereld maar stond het ook centraal in het antivries/glycol schandaal en ook lang bekent om de ‘Liebfraumilch’ wijnen.

Het wijnland Duitsland zoals wij dat nu kennen is gestart in de jaren 70 van de 20^e eeuw. Sindsdien zijn steeds meer wijnboeren in Duitsland zich gaan richten op het produceren van kwaliteitswijnen in plaats van kwantiteit. Er kwam een wijnwetgeving en daarbij ook een verdeling in wijnregio’s en een onderverdeling van de verschillende kwaliteiten.

 De wetgeving die in de jaren 70 werd ingevoerd werd had als bedoeling de consument duidelijke informatie te verstrekken. Deze verdeling is er nog steeds en ziet er als volgt uit:

Zo is er een kwaliteitspiramide gemaakt waarin 4 soorten wijnen worden beschreven. Allereerst was er de Deutscher Wein, wat een wijn is zonder geografische aanduiding waaraan ook weinig of geen kwaliteitseisen aan verbonden zijn. Daarna komt de Landwein. Duitse Landwein hoort tot de wijnen met een beschermde herkomstbenaming. Het is een eenvoudige wijn, die staat voor typiciteit van de regio. Landwein is altijd droog of halfdroog. Sinds 2009 zijn er 26 regio’s die hun wijnen Landwein mogen noemen.

Daarna komt de Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete (Q.b.A), deze vormt de grootste groep Duitse wijnen. Deze kwaliteitswijnen moeten voor de volle 100% uit een van de 13 Duitse wijnbouwgebieden (Anbaugebiete) afkomstig zijn. Voor iedere Qualitätswein zijn, afhankelijk van druivenras en herkomstgebied, minimum normen voor het natuurlijke alcoholgehalte vastgesteld. De 13 wijnbouwgebieden zijn over heel Duitsland verspreid zoals te zien in onderstaande afbeelding.

Elk van de anbaugebiete zijn weer onderverdeeld in verschillende districten die ‘Bereiche’ worden genoemd. De Bereiche (subregio’s) die op hun beurt onderverdeeld zijn in totaal 150 ‘Grosslagen’ (groep wijngaarden). Een wijngaard binnen zo’n ‘Grosslage’ is een ‘Einzellage’.

De hoogste trap van de pyramide zijn de ‘Predikätsweine’. Voor Prädikatsweine gelden de strengste eisen ten aanzien van druivenras, rijpheid, harmonie en elegantie. Bij deze wijnen mag geen suiker toegevoegd worden. Er zijn zes verschillende predikaten, telkens met verschillende minimum mostgewichten per druivenras en gebied. Met het mostgewicht bedoeld men eigenlijk de dichtheid of soortelijk gewicht van de most, uitgedrukt in kg per liter. Hoe meer suiker zich in de druif bevindt hoe hoger het mostgewicht zal zijn. In Duitsland meten ze dat in graden Oechsle. In zuidelijke gebieden is in de regel sprake van hogere minima dan in noordelijke. De Prädikate zijn, in oplopende volgorde:

Kabinett: fijne, lichte wijnen uit rijpe druiven met weinig alcohol.

Spätlese: rijpe, elegante wijnen met mooi fruit, die wat later geoogst worden.

Auslese: edele wijnen uit volrijpe druiven; onrijpe druiven worden verwijderd.

Beerenauslese: volle, fruitige wijnen uit overrijpe druiven met edele rotting; de botrytis (edele rotting) draagt bij aan de kwaliteit; dergelijke wijnen kunnen niet ieder jaar geoogst worden, maar ze kunnen tientallen jaren bewaard worden.

Eiswein: gemaakt van druiven met eenzelfde minimum mostgewicht als een Beerenauslese, in bevroren bij minimaal 7 graden onder nul geplukt en in bevroren toestand geperst, zodat alleen het fruitconcentraat overblijft.

Trockenbeerenauslese: uit verschrompelde, rozijnachtige druiven met edele rotting, top van de kwaliteitspiramide, zoet en honingachtig, extreem lang te bewaren.

Iedere Duitse wijn moet met een van deze kwaliteitsaanduidingen aangemeld worden.

VDP

Nu kan ik me voorstellen dat het er allemaal niet helemaal duidelijker op wordt. De Duitse regelgeving kan met klem ingewikkeld genoemd worden. Dat vond ook een heel groot aantal van de beste wijnboeren in Duitsland die toen de VDP oftewel Verband Deutscher Prädikatsweingüter hebben opgericht. Iedereen die hier bij aangesloten is streeft dezelfde kwaliteitseisen na.

 Wordt er in het klassieke systeem gekeken naar het mostgehalte binnen de VDP kijkt men meer naar een indeling op basis van terroir. Deze verdeling kent vier niveaus, eigenlijk vergelijkbaar met de classificatie in de Bourgogne (Generieke appellatie, Dorps-appellatie, Premier Cru en Grand Cru)

Gutsweine – basiswijnen van een wijngoed, vormen de eerste kennismaking met het op herkomst gebaseerde kwaliteitsmodel van de Prädikatsweingüter. Ze zijn in zekere zin het visitekaartje van de producent. De wijnen komen uit eigen wijngaarden en voldoen aan de strenge normen van VDP

Ortsweine – gemeentewijnen – komen uit de beste wijngaarden binnen een gemeente. Ze zijn daarmee de ambassadeurs van het bewuste terroir. Voor het gebied kenmerkende druivenrassen en beperkte opbrengsten zijn voor deze wijnen maatgevend. VDP Ortsweine vormen de verbindende schakel tussen de VDP Gutsweine en de wijnen uit individuele topwijngaarden.

Erste Lage – staat voor eersteklas wijngaarden met eigen profiel en optimale groeiomstandigheden. Deze wijngaarden zijn beplant met de best passende druivenrassen. Met het oog op kwaliteit zijn de opbrengsten sterk beperkt. De geschiedenis leert dat uit VDP. ERSTE LAGEN wijnen van buitengewone kwaliteit voortkomen.

Grosse Lage – Wijn van een topwijngaard. Hier hebben de druiven de allerhoogste kwaliteit en wordt er voldaan aan de strengste eisen die gesteld worden door de VDP. Dit heeft te maken met het terroir en de opbrengst die specifiek is vastgelegd. Deze wijnen komen ook onder de naam ‘Grosses Gewächs’ op de markt.

In onderstaande afbeelding zijn de twee verschillende indelingen van Duitse Wijnen samengevoegd.

Het grootste verschil is dat men bij de VDP kijkt naar terroir in combinatie met kwaliteit waarbij de traditionele wetgeving kijkt naar kwaliteit aan de hand van het mostgewicht.

De komende weken zullen we verder in gaan op een viertal verschillende wijnbouwgebieden en ook daarin het verschil tussen terroir en gebruikte druivenrassen!